Patron szkoły

Karol Brzostowski

"Zrobiłem, co mogłem, niech kto może, zrobi więcej"

Karol Brzostowski urodził się 11 lutego 1796 r. w majątku Chreptowiczów – Michaliszki na Wileńszczyźnie. Odebrał staranne wychowanie i wykształcenie w kraju i we Francji. Opanował doskonale język francuski, niemiecki i łaciński. Posiadał niepospolity talent w zakresie nauk ścisłych, szczególnie mechaniki i fizyki. Jako pierwszy w Królestwie Polskim założył telegraf elektryczny. Był twórcą wielu projektów wynalazczych np. młocarni przenośnej, dojarki do mleka, sieczkarni do zielonek oraz użytecznych przedmiotów wykonywanych w hucie sztabińskiej. Na terenie Podlasia zasłynął jako pionier szkolnictwa zawodowego, doskonały inżynier, konstruktor, ekonomista, nauczyciel i wychowawca oraz sprawiedliwy pracodawca. Po śmierci ojca w 1810 r. stał się spadkobiercą dóbr sztabińskich oraz majątków położonych wówczas w Rosji: wsie Michaliszki, Czechy i Markuny, do spadku należał też pałac Chreptowiczów w Warszawie. Odziedziczone posiadłości znajdowały się w stanie skrajnego upadku, zdewastowane przez zaborców (okres powstania kościuszkowskiego - 1896 r.). W 1816 r., mając zalewie dwadzieścia lat, rozpoczął służbę w sztabie generalnym wojsk polskich w Warszawie w stopniu podporucznika. Brzostowski w krótkim czasie wyspecjalizował się w inżynierii wojskowej i jako doskonały fachowiec awansował do stopnia kapitana inżyniera. Niewłaściwe stosunki w armii polskiej, panujące za czasów księcia Konstantego, skłoniły go do złożenia dymisji. Poświęcił świetnie zapowiadającą się karierę na rzecz podźwignięcia z upadku gospodarczego odziedziczonych majątków ziemskich. Brzostowski nie ożenił się, ale w jego życiu poważną rolę odegrały dwie kobiety. Pierwszą z nich była Wiktoria Rymaszewska z Wierzbickich, piękna i wykształcona dama, która po śmierci męża, zarządcy dóbr sztabińskich, przejęła obowiązki administracyjne i z biegiem lat stała się najbliższą powierniczką Brzostowskiego, zarówno życia osobistego oraz spraw związanych z działalnością gospodarczą. Śmierć Rymaszewskiej w 1850 r. wywołała w całych dobrach sztabińskich powszechny żal. Brzostowski zaprojektował wówczas i własnoręcznie odlał wspaniały pomnik nagrobny, który ustawiono na jej mogile. Strata ukochanej osoby stanowiła ciężki cios psychiczny, który silnie zachwiał jego nadwątlonym zdrowiem. Rozchorował się wówczas na poważnie na serce. Wobec stałego pogarszania się zdrowia Brzostowskiego opiekę nad nim przejęła młoda ochmistrzyni dworu Cisowskiego – Otylia Neumann, która wkrótce zyskała jego pełne zaufanie. W 1853 r. stan zdrowia Brzostowskiego uległ bardzo poważnemu pogorszeniu, zmuszając go do wyjazdu na leczenie do Francji. Jednak po krótkim okresie pozornego polepszenia stanu zdrowia, choroba nasiliła się i Brzostowski zmarł w Paryżu w dniu 25 lipca 1854 r., w domu przy ulicy Boulevard des Italiens. Wyjątkowa osobowość, błyskotliwe talenty techniczne i organizacyjne, wielki patriotyzm, poświęcenie wszystkich sił i całego życia dla idei wydźwignięcia ludności chłopskiej z nędzy i poniżenia, stawiają Brzostowskiego w rzędzie najwybitniejszych działaczy społecznych i gospodarczych w Polsce XIX wieku. Karol Brzostowski wszedł na stałe do grona najwybitniejszych działaczyi techników polskich. Był pierwszym w Polsce organizatorem spółdzielni robotniczo - chłopskich. Był też pionierem szkolnictwa zawodowego.

Przedsięwzięcia techniczne Karola Brzostowskiego

Stosowanie nowatorskich rozwiązań Karola Brzostowskiego daje się zauważyć już w początkach lat 20-dziestych XIX w., gdy zaczyna produkować kompletny zestaw metalowych części do śluz budowanych na Kanale Augustowskim. Około 1828 roku w wielkim piecu sztabińskim, po raz pierwszy w kraju, zostaje zastosowana nagrzewnica tzw. „gorącego dmuchu", konstrukcji F. Girarda oraz w hucie szkła rozpoczyna się produkcja opakowań szklanych dla potrzeb własnego browaru.

rys. 1. Kopaczka elewatorowa do ziemniaków, produkowana w ulepszonej wersji w zakładach K. Brzostowskiego (Biedrzycki S.: Maszyny i urządzenia do sprzętu ziemiopłodów. Warszawa 1923)

Koniec lat 20-dziestych to produkcja maszyn i nowoczesnych narzędzi rolniczych oraz wyposażenia technicznego dla przemysłu rolno - spożywczego, co stanowiło w tamtym okresie działalność pionierską.

rys. 2. Dojarka do mleka, produkowana w zakładach K. Brzostowskiego w latach 40-tych (Jaworski J.: Kalendarz Astronomiczne -Gospodarski na rok 1863. Warszawa 1863)

Początek lat 30-dziestych, to wprowadzenie pierwszego w kraju silnika parowego systemu Boulton-Watta o mocy 6 KM oraz silnika Wolfa o mocy 16 KM do napędu wielkiego pieca. Około 1838 roku w odlewni huty sztabińskiej zostaje zbudowany piec kopułowy oraz piece żelazne, które znalazły zastosowane w hucie szkła.

rys. 3. Sieczkarnia systemu Lestera, produkowana w zakładach K. Brzostowskiego z przeznaczeniem dla gospodarstw chłopskich (Jaworski J.: Kalendarz Astronomiczno-Gospodarski na rok 1863. Warszawa 1863)

W późniejszym okresie, K. Brzostowski po raz pierwszy w kraju, wprowadził automatyczne napełnianie butelek piwem i kapslowanie oraz produkował maszyny własnej konstrukcji do mechanicznego obierania ziemniaków. Lata 40-dzieste to przede wszystkim produkcja pierwszych w Europie dojarek do mleka opracowanych technicznie przez twórcę Rzeczpospolitej Sztabińskiej oraz innych urządzeń takich jak: kopaczki do ziemniaków czy młocarni z systemem czyszczących zboże. Brzostowski jako pierwszy w kraju produkuje prasy litograficzne i elementy do budowy domów mieszkalnych oraz lokali publicznych, w tym okna weneckie. Na przełom lat 1845-1851 w dobrach sztabińskich skonstruowano aparaty telegraficzne i wykonano połączenie do komunikowania się nimi na długości około 4 km, pomiędzy Cisowym a hutą sztabińską.

Więcej znajdziesz na http://pl.wikipedia.org/wiki/Karol_Brzostowski